AI क्रांतीचे नवे पर्व: भारताची वाढती ताकद आणि जागतिक ओळख
आजच्या डिजिटल युगात, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) हे केवळ एक तंत्रज्ञान नसून, जागतिक अर्थव्यवस्थेचे भविष्य ठरवणारे एक शक्तिशाली माध्यम बनले आहे. या अफाट क्षमतेच्या स्पर्धेत भारताने एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. 'लिंकी' (Linkee) या प्रसिद्ध AI कंपनीने केलेल्या सखोल अभ्यासानुसार, AI नवोपक्रमाच्या जागतिक क्रमवारीत भारताने सातवे स्थान पटकावले आहे. हा क्रमांक केवळ एक संख्या नाही, तर भारताची तांत्रिक प्रगती, अफाट प्रतिभा आणि धोरणात्मक दूरदृष्टीचा तो पुरावा आहे.
भारताची प्रमुख बलस्थाने: AI वापरण्यात जगाला दिलेली आघाडी
या अहवालातील सर्वात लक्षणीय बाब म्हणजे 'कार्यबळाचा वापर' (Workforce Adoption) या निकषावर भारताचे असलेले निर्विवाद वर्चस्व. या अहवालात नमूद केल्याप्रमाणे, भारतातील तब्बल 92% कर्मचारी त्यांच्या दैनंदिन कामात AI तंत्रज्ञानाचा वापर करतात. हे प्रमाण जगातील कोणत्याही आघाडीच्या देशापेक्षा जास्त आहे. हे दर्शवते की भारतीय कार्यबळ केवळ नवीन तंत्रज्ञान स्वीकारत नाही, तर त्याचा प्रभावी वापर करून उत्पादकता वाढवत आहे.
याव्यतिरिक्त, भारताकडे सध्या 29 उल्लेखनीय AI मॉडेल्स आहेत आणि AI क्षेत्रात झालेली $7.25 अब्ज (सुमारे ₹60,000 कोटी) ची गुंतवणूक देशातील AI इकोसिस्टमला अधिक बळ देत आहे.
जागतिक क्रमवारीत भारताचे स्थान आणि प्रमुख खेळाडू
या क्रमवारीत अमेरिका (स्कोर 99) पहिल्या क्रमांकावर आहे, तर स्वित्झर्लंड, दक्षिण कोरिया, चीन, सिंगापूर आणि कॅनडा हे देश भारताच्या पुढे आहेत. विशेष म्हणजे, भारताने आपल्या मागे युनायटेड किंग्डम (8 वे), ऑस्ट्रेलिया आणि इटलीसारख्या विकसित देशांना ठेवले आहे, जे भारताच्या वेगाने होत असलेल्या प्रगतीचा पुरावा आहे.
आव्हाने: प्रगतीचा मार्ग अधिक प्रशस्त करण्याची गरज
प्रत्येक प्रगतीसोबत काही आव्हानेही येतात. या अहवालाने दाखवून दिले आहे की, AI-संबंधित नोकरीच्या संधी निर्माण करण्यात भारत अजूनही मागे आहे. प्रति दशलक्ष रहिवाशांमागे फक्त 8 AI-संबंधित नोकरीच्या जागा उपलब्ध आहेत. याउलट, सिंगापूरमध्ये हे प्रमाण 216 आहे. ही तफावत दर्शवते की AI चा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असला तरी, त्या प्रमाणात रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी अजून खूप काम करणे आवश्यक आहे.
सरकारी धोरणे: 'आत्मनिर्भर AI' कडे एक पाऊल
या आव्हानांवर मात करण्यासाठी भारत सरकारने अनेक महत्त्वाकांक्षी पाऊले उचलली आहेत. ‘इंडियाएआय मिशन’ (IndiaAI Mission) या उपक्रमांतर्गत सरकारने ₹10,300 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. या मिशनचा मुख्य उद्देश देशासाठी ‘स्वदेशी’ AI मॉडेल्स आणि विशेषतः ‘लार्ज लँग्वेज मॉडेल्स’ (LLMs) तयार करणे आहे. यामुळे, भारत केवळ AI तंत्रज्ञान वापरणाराच नाही, तर ते स्वतः विकसित करणारा एक 'ग्लोबल AI हब' म्हणून उदयास येईल.
उज्ज्वल भविष्याची नांदी
भारतातील विशाल डेटाबेस, तंत्रज्ञानाची प्रचंड भूक आणि तरुण प्रतिभेची मोठी संख्या यासारख्या गोष्टी भारताला जागतिक AI शर्यतीत एक ‘डार्क हॉर्स’ बनवत आहेत. सरकारने धोरणात्मक पाऊले उचलल्यास आणि उद्योग जगताने सहकार्य केल्यास, भारत लवकरच टॉप 5 मध्ये आपले स्थान निर्माण करेल यात शंका नाही.
हा अहवाल भारताच्या प्रगतीचा एक आरसा आहे, जो आपल्याला आपली बलस्थाने आणि कमतरता स्पष्टपणे दाखवतो. आता वेळ आली आहे या संधीचा पुरेपूर फायदा घेऊन, भारताला AI च्या क्षेत्रात खऱ्या अर्थाने जागतिक नेता बनवण्याची.
